Intervisie
Intervisie is een regelmatig gestructureerd overleg van een kleine groep hiërarchisch gelijkwaardige professionals waarin vragen over het eigen functioneren centraal staan. Het doel is: op peil houden van de beroepsdeskundigheid en/of verbeteren van het functioneren van de beroepsbeoefenaar. Voor het vinden van een antwoord op vragen en het bewust worden van vanzelfsprekendheden, kunnen deelnemers elkaar bevragen, confronteren, aanvullen, adviseren en ondersteunen; zij kunnen gebruik maken van elkaars kwaliteiten. Belangrijke voorwaarden zijn dat de deelnemers: hetzelfde of een voor hen herkenbaar beroep uitoefenen zodat zij zich in elkaars werkvragen herkennen; gelijkwaardig en respectvol met elkaar omgaan; verantwoording nemen voor het functioneren van de intervisiegroep. Bij het werken met mensen en het functioneren in (veranderende) organisaties loopt iedereen tegen problemen, dilemma’s en vragen aan. Deze kunnen te maken hebben met twijfel of vragen over uitgangspunten, houding of handelen in diverse werksituaties.
Ze kunnen betrekking hebben op het omgaan met veranderingen in de functie in een organisatie, moeite met doseren van tijd en energie, samenwerking met collega’s. Kortom: bij het omgaan met veeleisende opgaven in het beroepsmatig werk komt intervisie aan bod. Altijd gaat het om concrete werkervaringen. In intervisie staat de werker zelf die de ervaringen opdoet centraal. Daarin verschilt intervisie van andere werk- en overlegvormen waarin de voortgang van het werk (werkbegeleiding), het samenwerken (teambegeleiding), de leerling of de cliënt (leerlingbespreking, cliëntbespreking) of de organisatie, het beleid ( beleidsvergadering) centraal staan. In bovengenoemde werk- en overlegvormen wordt er over het algemeen van uitgegaan dat de professional in staat is te bieden wat nodig is. Binnen intervisie stelt de werker aan zichzelf de vraag: wat is nodig om met deze situatie, dit dilemma, deze vraag, dit probleem, deze verandering professioneel om te gaan? Intervisiegenoten vragen hierop door en bieden weerklank. Hoe concreter de werker haar vraag inbrengt, hoe beter het resultaat van de intervisiebespreking.
Training
Kenmerkend voor intervisie is de zelfsturing. Iedere deelnemer in de groep is gelijk aan de ander; iedere vorm van (bege)leiding ontbreekt. Dit vraagt veel van startende intervisiegroepen, de groep moet zich nog als groep ontwikkelen. Alle deelnemers moeten zich de intervisiemethode eigen maken want niet iedere deelnemer beschikt over vaardigheden om een intervisie te leiden of op helpende wijze te reageren op de inbreng en de leervraag van inbrengers.
Het doel van intervisie is uitnodigen tot zelfreflectie, ondersteuning krijgen van elkaar, deskundigheidheden vergroten of op peil houden, blijvend leren van praktijkervaringen van en met elkaar (ondersteunen, leren, adviseren).
Intervisietraining ondersteunt tijdelijk het proces bij een startende intervisiegroep met als doel dat elke deelnemer na de training;
gebruik kan maken van intervisie,
andere deelnemers kan helpen bij het bewerken van vragen,
een intervisiebijeenkomst kan leiden,
gebruik kan maken van relevante technieken en
feedback kan geven.
Voorafgaand aan de eerste bijeenkomst ontvangen de deelnemers het programma van de training en een informatieve tekst over intervisie. Elke deelnemer wordt gevraagd, ter voorbereiding op de eerste bijeenkomst deze tekst te lezen, schriftelijke vragen te formuleren en na te denken over verwachtingen van intervisie, de intervisietraining, de trainer en elkaar.
In de eerste bijeenkomst volgt na het kennismaken:
Uitwisselen van verwachtingen van, ervaringen met en motivatie voor intervisie.
Ingaan op vragen van deelnemers. Dit kunnen vragen zijn over intervisie naar aanleiding van de tekst, ervaringen, maar ook vragen aan elkaar.
Afstemmen van verwachtingen van deelnemers, mogelijkheden van de training, de trainer en de intervisiemethode.
Uitgangspunt is: dat de deelnemers vooral door het werken met reële werkvragen op basis van de intervisiemethode, een voor hen bruikbaar idee krijgen over wat intervisie is en wat een groep nodig heeft om zelfstandig te gaan functioneren. Daarom volgt na het inleidend deel ook:
Verkennen en vaststellen van het soort vragen dat wel en niet binnen intervisie
bewerkt kan worden. (Uitgangspunt zijn vragen die de deelnemers naar voren
brengen).
Korte bespreking over wat te doen met vragen die er wel zijn maar niet in intervisie bewerkt kunnen worden,( bijvoorbeeld beleidsvragen en organisatieproblemen).
Het bespreken en vaststellen van het voorlopige intervisiecontract.
Evalueren van de eerste bijeenkomst en afspreken wie er de volgende bijeenkomst een vraag zal inbrengen.
In de tweede en volgende bijeenkomsten wordt geoefend met het inbrengen van een werkervaring en het bewerken daarvan. Er wordt aandacht besteed aan het zorgvuldig hanteren van het standaardmodel en aan vaardigheden als luisteren, vragen stellen, feedback geven, oefenen met de rol van gespreksleider en verslaglegging.
Er worden afspraken gemaakt over communicatieregels die onder meer veiligheid moeten waarborgen. Het gaat erom dat de groep een gedegen start kan maken.
Tijdens de eerste en tweede bijeenkomst leidt de intervisietrainer het gesprek. In de volgende bijeenkomsten doet een van de deelnemers dat. De groep en de intervisietrainer observeren de rolvervulling en geven feedback op het verloop van het gesprek.
Als er tijd voor is kan het werken met één of twee andere werkvormen aan bod komen.
Tijdens de laatste bijeenkomst wordt het intervisiecontract zo nodig bijgesteld en definitief vastgesteld. Eventueel wordt er een afspraak gemaakt over een follow-up bijeenkomst met de intervisietrainer.
Duur: 5 bijeenkomsten van anderhalf uur.
Groepsgrootte: minimaal 6, maximaal 8 personen
Kosten: €900,- inclusief voorbereiding, exclusief BTW en reiskosten
‘Met ziel en zakelijkheid’
Begeleide intervisie voor leidinggevenden.
Lenette Schuijt (2009) schrijft in haar boek ‘Met Ziel en Zakelijkheid’: "Hedendaagse leiders staan voor de uitdaging om hun mensen aan te sturen ‘met ziel en zakelijkheid’. Dat betekent dat ze richting moeten geven, maar ook inspelen op verwachtingen van markt en maatschappij. Soms zijn dit tegenstrijdige eisen. Het risico bestaat dat het een wordt opgeofferd aan het andere. Of dat leiders proberen om alles tegelijk te zijn. Leidinggeven ‘met ziel en zakelijkheid’ houdt in dat je als leider paradoxale eisen, zaken die met elkaar op gespannen voet staan, leert hanteren. Hoe behoud je een efficiënte sturing terwijl je ruimte maakt voor de mens in het proces?" Intervisie ondersteunt de medewerkers in dit proces. Hoe ga je om met de dagelijkse dilemma’s en paradoxen?
Programma opzet
Tijdens de begeleidde intervisie vormen leidinggeven ‘met ziel en zakelijkheid’ en dilemma's die je als leidinggevenden tegenkomt in de dagelijkse praktijk, het vertrekpunt. Het gaat daarbij niet alleen om het onderkennen van het dilemma, maar vooral om verbinding te leggen tussen de ziel en de gewenste zakelijkheid.
De vijf paradoxen die in het boek van Lenette Schuijt (2009, Schuijt, L. Met Ziel en zakelijkheid. paradoxen in leiderschap. Scriptum) worden behandeld vormen het vertrekpunt voor de intervisie.
Deze paradoxen zijn:
- Naar binnen keren & naar buiten treden
- Zijn & doen
- De weg & het doel
- Loslaten & verantwoordelijkheid nemen
- Individualiteit & gemeenschappen
Het perspectief van de vijf bovenstaande paradoxen biedt de mogelijkheid om beide polen in hun samenhang te bestuderen. We weten dat het niet gaat om loslaten of verantwoordelijkheid nemen alleen, maar om allebei. Het perspectief van paradoxen geeft tevens inzicht in de gespannen verhouding tussen beide uitersten. Weg en doel lijken soms tegengestelden, en soms lijkt het alsof ze aan elkaar raken. Het gaat bij paradoxen niet om een simpele optelsom van verschillende grootheden. Het is veel meer een aanvoelen van de verwantschap, dan een poging om twee verschillende zaken tot één terug te brengen. Dat vraagt van leiders een oefening in reflectie, in zoeken naar verbindende onderstromen.
Aan de hand van zes niveaus van het ui-model (reflectiemethode)
wat kom je tegen, wat doe je, wat kun je, waar geloof je in, hoe zie je jezelf, en waar doe je het allemaal voor? wordt tijdens elke bijeenkomst een paradox besproken.
Beurtelings worden per bijeenkomst twee deelnemers uitgenodigd om stap-voor-stap en niveau-voor-niveau, begeleid door de intervisor te reflecteren op de gekozen paradox. De andere deelnemers zullen daarbij functioneren als ondersteunende luisteraar.
Werkwijze
Tijdens de eerste bijeenkomst zal aan het begin vijftien minuten worden besteed aan kennismaking en uitleg van het programma.
Daarna worden telkens twee deelnemers (‘inbrengers’) gevraagd om hun leidinggevende ‘ziel en zaken’ toe te lichten aan de hand van de zes niveaus van het ui-model; dit proces en deze stappen worden begeleid door de intervisor.
De laatste vijftien minuten worden besteed aan gezamenlijke reflectie: wat is er geleerd? Wat was nuttig? Wat zou je anders willen gaan doen in de toekomst? Hoe wil je dat aanpakken?
Aan het begin van de volgende bijeenkomst zal gedurende een kwartier aan de twee inbrengers van de vorige keer worden gevraagd wat zij bereikt hebben, wat ze anders gedaan hebben en wat het verschil maakt.
Duur: 5 bijeenkomsten van anderhalf uur
Groepsgrootte: minimaal 6, maximaal 8 personen
Kosten: €900.- inclusief voorbereiding, exclusief BTW en reiskosten.